Odysseus (
Oudgrieks: of ook wel , Nederlandse uitspraak: Odíssuis) of
Ulixes (
Lat.) is een figuur in de mythencyclus rond de
Trojaanse Oorlog. Hij is de koning van het eiland
Ithaka, zoon van
Laërtes en
Antikleia, een listige Griekse aanvoerder, bedenker van de list met het houten paard waardoor na tien jaar de oorlog wordt gewonnen, waarna hij nog eens tien jaar rondzwerft voor hij thuiskeert. Hij is een belangrijk personage in de
Ilias van
Homerus als een van de belangrijkste Griekse helden; Homerus'
Odyssee is volledig aan Odysseus gewijd. Ook andere klassieke dichters schreven over hem, zoals
Sofokles ("Filoktetes"). Filosofen grepen graag terug op de Odysseus uit de "Ilias", die zij als boegbeeld van doorzettingsvermogen zagen. Dichters hadden een voorkeur voor de meer negatieve aspecten van de Griekse held, zoals de leugenachtigheid, en kozen voor hun Odysseus-interpretatie eerder de "Odyssee".