Hortus botanicus is een traditionele naam voor wat tegenwoordig ook vaak een
botanische tuin of in Vlaanderen ook wel
plantentuin genoemd wordt. Het gaat daarbij om een tuin (of organisatie die onder andere een tuin beheert) met een
wetenschappelijk karakter. In de meest strikte zin is een hortus botanicus een wetenschappelijke plantencollectie. De hortusdirecteur wordt wel prefect of praefectus horti genoemd. Onder de hortusdirecteur staat de
hortulanus, de technische beheerder van de hortus. Een hortus is vaak aan een
universiteit verbonden en kan aldaar samenwerken met een
herbarium, al is het evengoed mogelijk dat het herbarium deel uitmaakt van de botanische tuin. In een hortus worden planten gekweekt. In sommige horti die al lang bestaan kunnen grote volwassen exemplaren van
bomen en
struiken gezien worden. De meeste botanische tuinen zijn gespecialiseerd. Er bestaan ook bijzondere vormen van botanische tuinen zoals een arboretum met hoofdzakelijk bomen en een pinetum met hoofdzakelijk
coniferen. Een tuin met diverse soorten
rozen wordt wel een
rosarium genoemd, maar zal wel nooit een wetenschappelijk karakter dragen.