Het
equipartitiebeginsel of
equipartitietheorema is een principe uit de de
statistische thermodynamica dat stelt dat in
thermisch evenwicht bij
temperatuur T elke
vrijheidsgraad gemiddeld dezelfde
energie heeft:
Daarbij is
kB de
Boltzmannconstante. Voor deeltjes met
f vrijheidsgraden geldt dus:
Het equipartitiebeginsel geldt voor die vrijheidsgraden waarvan de variabelen in de formule voor de energie, dat wil zeggen in de
Hamiltonfunctie, als kwadraat voorkomen. Voorts mogen deze vrijheidsgraden niet „bevroren” zijn, dat wil zeggen dat de vrijheidsgraad werkelijk geëxciteerd moet kunnen worden. Zo worden bijvoorbeeld molecuultrillingen van „kleine moleculen” zoals H
2 of O
2 bij kamertemperatuur niet geëxciteerd omdat de voor de overgang naar de laagste
aangeslagen toestand benodigde energie niet wordt bereikt.