Een
mantelpluim (
Engels:
mantle plume) is een
theoretische opwaartse stroming van heet,
vast gesteente in de
mantel van de
Aarde. Mantelpluimen zijn
diapieren en daarom fysisch vergelijkbaar met opstijgende blobs in een
lavalamp. Mantelpluimen hebben een doorsnede in de orde van honderden tot duizend kilometer. Zij hebben een ronde kop en een lange, veel dunnere staart. Mantelpluimen worden waarschijnlijk gevormd door de verhitting van de
ondermantel door de
warmtestroom uit de
aardkern. Het opgewarmde materiaal is lichter en begint omhoog te bewegen. Zodra de mantelpluim in de ondiepe mantel (op enkele honderden tot honderd kilometer diepte) komt begint ze
partieel te smelten. Een gedeelte van het zo gevormde magma baant zich een weg naar het aardoppervlak, waar het voor
vulkanisme kan zorgen.