Medische microbiologie is een
medisch specialisme dat zich bezighoudt met het opsporen, diagnosticeren en behandelen van aandoeningen veroorzaakt door micro-organismen (
bacteriën,
virussen,
parasieten en
schimmels waartoe behoren de
gisten). Het omvat tevens de wetenschap van microbiële
pathogenese en
epidemiologie en heeft verwantschap met de
pathologie en de
immunologie. De medische microbiologie is een tak van de microbiologie en heeft de mensheid de kans gegeven infectieziekten te begrijpen, herkennen en bestrijden, waar deze ziekten daarvoor vaak een onbekende oorsprong hadden. Deze wetenschap heeft ons geholpen vaccins te ontwikkelen. Dodelijk verlopende ziekten zoals de
pest,
hondsdolheid,
pokken en
kinderverlamming zijn uitgeroeid of beheersbaar en behandelbaar geworden als gevolg van microbiologisch onderzoek en ontwikkeling. Het vak wordt beoefend door een
arts-microbioloog (medisch specialist) of een (medisch) microbiologisch onderzoeker en speelt zich af in een
laboratorium, soms in, soms buiten een
ziekenhuis. In het laboratorium worden patiëntmaterialen onderzocht, afkomstig van patiënten die worden verdacht van het doormaken van een
infectieziekte. Voorbeelden zijn
urineweginfecties,
luchtweginfecties,
bloedbaaninfecties (bloedvergiftiging) en infecties van het centrale zenuwstelsel (
meningitis).
Urine, opgehoest materiaal uit de luchtwegen (
sputum),
bloed, hersenvocht (
liquor cerebrospinalis), of
pus worden onderzocht op het voorkomen van bacteriën, virussen, parasieten en schimmels.