Plazmid – cząsteczka
pozachromosomowego DNA występująca w cytoplazmie
komórki, zdolna do autonomicznej (niezależnej)
replikacji. Termin "plazmid" został po raz pierwszy zaproponowany przez prof.
Joshuę Lederberga w 1952 r. jako genetyczna nazwa wszystkich znanych (w tamtym czasie) "pozachromosowych cząstek genetycznych", a w praktyce zaczął funkcjonować dopiero 8 lat później. Plazmidy występują przede wszystkim u
prokariotów, ale znane są także plazmidy występujące u
eukariotów. Zazwyczaj plazmidy nie niosą
genów metabolizmu podstawowego, a więc nie są
komórce niezbędne do przeżycia. Mogą jednak kodować produkty potrzebne w pewnych specyficznych warunkach, na przykład
geny oporności na
antybiotyki lub umożliwiające rozkład i asymilację różnych związków odżywczych. Plazmidy mogą być przekazywane pomiędzy
komórkami bakteryjnymi w czasie podziału komórki lub poprzez horyzontalny transfer genów np. w procesie
koniugacji,
transdukcji i
transformacji.