encyclopedie

Een encyclopedie is een gestructureerde, geschreven verzameling van menselijke kennis, vaak met aanvullingen zoals afbeeldingen, geluidsopnames en videomateriaal. Een woordenboek kan een definitie of een synoniem van een woord geven, maar een encyclopedie legt een begrip uit, verklaart het belang en de ontwikkeling ervan, verhaalt hoe het begrip zich verhoudt tot een meer algemeen kennisgebied en verwijst naar eventuele onderdelen, afgeleiden en deelgebieden.

De Encyclopédie ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers ("Encyclopedie of beargumenteerd woordenboek van de wetenschappen, kunsten en beroepen") was een intellectuele en artistieke onderneming die het boegbeeld geworden is van De Verlichting in Frankrijk in de 18e eeuw. De eerste 28 delen van deze encyclopedie zijn in Frankrijk gepubliceerd tussen 1751 en 1772. Denis Diderot en Jean Le Rond d'Alembert waren de redacteuren. ( Daarom wordt dit werk meestal aangeduid als de 'Encyclopedie van Diderot en d'Alembert'). Zelf schreven zij ook. Diderot zelfs 6.000 van de in totaal 60 of 72.000 artikelen. Andere auteurs waren onder meer Louis de Jaucourt (14 of 18.000 artikelen), Montesquieu, Rousseau en Voltaire. Van deze 28 delen waren er 11 bestemd voor illustraties (gravures). Dit voor die tijd gigantische project kon alleen maar slagen dankzij de vóórintekening van particulieren. Die intekenaars bleken later meer te moeten gaan betalen voor het zich steeds uitdijende project. De redacteuren en drukkers kregen het van de kant van de inschrijvers zwaar te verduren. Ook moesten de redacteuren steeds maar weer met Chrétien-Guillaume de Lamoignon de Malesherbes, directeur van de Koninklijke Bibliotheek en hoofd van de Censuur, onderhandelen, die uit respect voor staat en de kerk de publicatie kon verbieden, hetgeen enkele keren gebeurde. Dankzij bevriende personen uit adellijke kring, en dichtbij de koning (Lodewijk XV), waaronder Madame de Pompadour, mocht het project telkens weer voortgezet worden. Tenslotte werd het een voor die tijd en omvang ongekend succes. Er werden van de oorspronkelijk eerste editie 4.250 exemplaren gedrukt. Maar spoedig werden herziene uitgaven en clandestiene versies (roofdrukken) gedrukt zodat men schat dat tegen de tijd van de Franse Revolutie 24.000 exemplaren in omloop waren.