Neumen zijn de basiselementen van Westerse en Oosterse
muzieknotatie zoals deze bestond vóórdat de lineaire
notenbalknotatie ontstond. Het woord neume is een
Grieks woord en betekent ademhaling (pneuma: πνευμα). Een neume is een teken ter aanduiding van de melodiegang bij een gezongen lettergreep; kenmerkend voor neumen is dat ze geen exacte aanduiding van intervallen of toonhoogte weergeven.