Een
organisch zuur is een
organische verbinding die in staat is om onder bepaalde reactieomstandigheden een
proton (H
+) af te staan en over te dragen op een andere
chemische component. Dit treedt hoofdzakelijk op in een bepaald
oplosmiddel, zoals water of een ander
protisch oplosmiddel. In water wordt het
hydroxonium-
ion gevormd in een
evenwichtsreactie:
-
Vaak wordt het begrip organisch zuur met
carbonzuur verwisseld. Dat is niet correct, omdat een carbonzuur een specifiek organisch zuur is. Tot de organische zuren behoren onder meer
alcoholen,
sulfonzuren en zelfs
koolwaterstoffen. In feite moet ieder
waterstof in een organische verbinding gezien worden als een potentieel afsplitsbaar proton. Het gemak waarmee dit gebeurt wordt weerspiegeld door de
zuurconstante of p
Ka. Hoe hoger deze zuurconstante, des te moeilijker het proton wordt afgeplitst. Een carbonzuur heeft typisch een p
Ka van 5, terwijl dat voor een alcohol rond de 15 ligt. Waterstoffen van
alkanen bezitten de hoogst mogelijke p
Ka: 50 tot 55. Daarnaast is ook het definiëren van het oplosmiddel waarin de
protolyse plaatsgrijpt van essentieel belang. Als voorbeeld kan
zoutzuur (HCl) genomen worden: dit is een
sterk zuur, maar enkel in een protisch oplosmiddel (zoals water). Wanneer zoutzuur in
benzeen wordt gebracht, zal het nauwelijk een proton afstaan. Zoutzuur gedraagt zich hier dus als een extreem
zwak zuur.