Puzzolanen zijn silica of silica- en aluminarijke materialen die, in fijnverdeelde vorm en in aanwezigheid van water, chemisch reageren met calciumhydroxide (
gebluste kalk) tot verbindingen met bindende eigenschappen (ASTM C618). De reactie van
puzzolanen met enkel water is beperkt,
puzzolanen worden daarom niet beschouwd als
hydraulisch bindmiddel op zich. De brede definitie van een
puzzolaan refereert niet aan de oorsprong van het materiaal, maar enkel aan zijn vermogen om te reageren met calciumhydroxide en water.
Puzzolanen worden gebruikt als toeslagstoffen bij
Portlandcement om de economische en ecologische kostprijs van de cementproductie te verlagen, maar ook om bindmiddeleigenschappen zoals
druksterkte en
levensduur te verbeteren.