Realisme (van het
Latijn res, ding, werkelijkheid) is de verzamelnaam voor een aantal verschillende standpunten en stromingen binnen de
filosofie, die met elkaar gemeen hebben dat ze ervan uitgaan dat er een
werkelijkheid onafhankelijk van het menselijk bewustzijn bestaat. Die werkelijkheid wordt dan ook als een
voorwaarde beschouwd voor de
kennis en het
denken. De term realisme is in de loop der tijden filosofisch op verschillende manieren geïnterpreteerd. De twee belangrijkste 'stromingen' zijn de
middeleeuwse interpretatie waarin realisme in de eerste plaats wordt gezien als tegenhanger van het
nominalisme. De
moderne wijsbegeerte plaatst het tegenover het
idealisme.