19e eeuw

De 19e eeuw (van de christelijke jaartelling) is de 19e periode van 100 jaar, dus bestaande uit de jaren 1801 tot en met 1900. De 19e eeuw behoort tot het 2e millennium. De negentiende eeuw is een tijd van overgang en kenmerkt zich door weergaloze vorderingen der wetenschappen. In de overtuiging dat zaken ‘berekenbaar’ zijn (rationalisering) streven geleerden naar nauwgezette vaststelling van feiten en naar exact feitenonderzoek (positivisme). De eeuw der techniek roept een materialistische levensbeschouwing op, gelooft in vooruitgang en beoordeelt de dingen op nuttigheid (utilitarisme). Het Europese platteland ondergaat metamorfoses op het vlak van de landbouwtechnologie én op het vlak van het grondbezit. Burgerlijke levensvormen ontwikkelen zich en de bestuurscentralisatie (bureaucratisering) helpt bij de vorming van imperialistische mogendheden en voor de Europeanisering van de wereld. Politieke revoluties maken komaf met het absolutisme en leggen de grondslag voor democratische klassenstaten en de volkssoevereiniteit. Deze staatsidee (voor het eerst verwezenlijkt in Noord-Amerika en verspreid sinds de Franse Revolutie in Europa) bestrijdt de oude machten en het régime van Napoleon en stelt het politieke nationaliteitsgevoel in de plaats.