یهودیان کوهی

یهودیان کوهستان یا یهودیان ایرانی که یهودیان قفقاز هم نامیده می‌شوند، یک گروه مردمی ایرانی‌تبار در کشور جمهوری آذربایجان هستند که پیش از قرن پنجم میلادی به این کشور وارد شده‌اند. همچنین با نامهای «داغ جوودی» یا «جوهوری» نیز خوانده می‌شوند از یهودیان قفقاز باختری هستند که بیشتر در جمهوری آذربایجان و داغستان زندگی می‌کند. عده‌ای نیز در چچنستان، اسراییل، آمریکا و روسیه به سر می‌برند. یهودیان قفقاز از لحاظ زبانی به تات‌های قفقاز نزدیک بوده و به گویشی از فارسی سخن میگویند. تاریخ این مردمان به حدود ۲٫۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد و گفته می‌شود که آن‌ها از نسل قبایل مفقوده‌ای هستند که پس از ویران شدن نخستین معبد سرزمین مقدس (اسرائیل امروزی) در سال ۵۸۷ پیش از میلاد ترک کرده بودند. نیای مشترک این مردم در قسمت شمال غربی ایران و جنوب آذربایجان ساکن شدند و با حفظ هویت یهودی خود، در تعامل با مسلمانان تات‌زبان، زبانی پدیدار گشت که به زبان جودو-تات (یهودی-تات) مشهور است. عده‌ای از یهودیان ایران به دهکده‌های کوهستانی دریای سیاه و دریای مازندران نقل مکان کردند و در پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم، یهودیان کوهستانی، به کشاورزی و باغبانی مشغول شده و در دهکده‌ها و اجتماعات کوچک و مجزایی زندگی می‌کردند. پریولنو دهکده‌ای کوچک در بخش شمالی کوه‌های تالش است که محل زندگی دو اجتماع کوچک از یهودیان کوهستان جریم یا جریم زدک است.