1968

Wikipedia na Bosanskom – Slobodna enciklopedija

Download this dictionary

1968

PREUSMJERI 1968.

Za vise informacija, pogledajte Wikipedia.org...

1968.

Dogadaji

Romani Kad su cvetale tikve Dragoslava Mihajlovica i Mirisi, zlato i tamjan Slobodana Novaka. U sredistu paznje je knjiga Filosofija palanke Radomira Konstantinovica.
Plivacica Durda Bjedov osvaja zlato na Olimpijadi u Meksiku.
Jugoslavija postala prvak svijeta u vaterpolu.
1. januar - Politikin zabavnik prelazi na format casopisa.
5. januar - Pocetak "Praskog proljeca", politickog oslobadanja Cehoslovacke od dominacije Sovjetskog saveza
7 - 10. januar - Tito u posjeti Kabulu, Afganistan.
15. januar - U potresu na Siciliji poginula 231 osoba, a 262 su povrijedene.
21. januar - Turska je prva clanica NATO-a koja je sluzbeno priznala grcki vojni rezim.
31. januar - Jugoslavija i SR Njemacka obnovili diplomatske odnose prekinute 1957. zbog priznanja DR Njemacke.
19. februar - U tadasnjoj SFRJ donosi se zakon o Opstenarodnoj odbrani i drustvenoj samozastiti (ONO i DSZ) cime se formira i Teritorijalna odbrana.
6. februar - 18. februar - Zimske olimpijske igre u Grenobleu (Francuska)
11. februar - U New Yorku otvoren Madison Square Garden.
19. februar - U tadasnjoj SFRJ donosi se zakon o Opstenarodnoj odbrani i drustvenoj samozastiti (ONO i DSZ) cime se formira i Teritorijalna odbrana.
februar - XVII sjednica CK SK BiH definira Muslimane (Bosnjake) kao poseban narod SFRJ.
februar - Rehabilitovani kosovski Albanci osudeni na Prizrenskom procesu 1956.
8. mart - "Martovski dogadaji" u Poljskoj - studenti demonstriraju u Varsavi zbog zabrane jednog Mickiewiczevog komada, policija ih rastura, ali okupljanja je tokom mjeseca bilo i u drugim gradovima.
12. mart - Mauricijus stekao nezavisnost od britanske vlasti
16. mart - Jedna americka jedinica u sklopu americkih trupa u Vijetnamu napala je juznovijetnamsko selo My Lai i pobila, prema vijetnamskim podacima, 507 stanovnika, medu njima i 246 beba i djece (javnost u SAD saznala u novembru 1969).
16. mart - Robert F. Kennedy ulazi u trku za demokratsku nominaciju.
22. mart - Daniel Cohn-Bendit i jos sedmorica okupirali administrativne kancelarije Univerziteta Nanterre - zacetak majskih dogadaja.
27. mart - Poginuo Jurij Gagarin.
3. april - Iz protesta protiv politickih i drustvenih odnosa u Zapadnoj Njemackoj cetiri radikalna clana APO-a (izvanparlamentarne opozicije), medu kojima i Andreas Baader i Gudrun Ensslin zapalili su u Frankfurtu na Majni dvije robne kuce.
4. april - U Memphisu, u americkoj saveznoj drzavi Tennessee ubijen Martin Luther King, borac za gradanska prava i mir.
5. april - U Cehoslovackoj je program demokratizacije svih drustvenih podrucja potaknuo tzv. "Prasko proljece".
6. april - Pjesma Eurovizije: pobijedila pjesma predstavnica Spanije, jugoslavenski "Dubrovacki trubaduri" ("Jedan dan") sedmi.
9 - 11. april - Konferencija progresivnih pokreta i organizacija mediteranskih zemalja (ucestvuju i SKJ i SSRNJ).
11. april - Pokusaj ubistva Rudi Dutschke-a, studentskog vode u Zapadnoj Njemackoj - studenti ce blokirati distribuciju tabloida Bild-Zeitung, kojeg su smatrali neprijateljskim.
22. april - XIV sjednica Predsjednistva i Izvrsnog komiteta CK SK Srbije - "pokrajina Kosovo i Metohija treba vise da bude kategorija Federacije i da se jasnije izrazi kao sastavni dio federalizma".
23 - 30. april - Studenti zatvorili Univerzitet Columbia protestujuci protiv Vijetnamskog rata.
29. april - Musical "Kosa" krece na Broadwayu.
proljece - Predlozeno da se naziv pokrajine skrati u Kosovo, koristi oznaka "Albanac" a ne "Siptar", zvanicni albanski jezik na Kosovu isti kao u Albaniji, tj. juzni dijalekt.
april - Mehmet Hoxha na sjednici SSRN Srbije: ako 370.000 Crnogoraca moze imati republiku, moze i 1,2 miliona Albanaca na Kosovu.
2. maj - Sastanak Tito-Causesku u Beogradu, reafirmisana vjera u nemijesanje u unutrasnje stvari drugih drzava (u vezi sovjetskih pritisaka na Cehoslovacku.
3. maj - Okupljanje studenata na pariskoj Sorbonnei, protestuju zbog zatvaranja Univerziteta Nanterre prethodnog dana.
6. maj - Maj 1968. u Francuskoj: Sukob policije i studenata u Parizu koji su protestovali zbog policijskog prisustva na Sorbonnei.
12 - 15. maj - Jugoslavenski ministar vanjskih poslova Marko Nikezic u Pragu podrzava cehoslovacku politiku.
13. maj - Francuska: jednodnevni generalni strajk, milion ljudi marsira Parizom; narednih dana se i radnici pridruzuju protestima ("okupacije" fabrika).
19. maj - Izbori u Italiji: pobijedili demokrscani (+ 9 mandata), uspjesni i komunisti (+ 27).
29. maj - Francuski predsjednik Charles de Gaulle nakratko pobjegao u Nemacku, gdje se uvjerio u podrsku armije (detalji otkriveni 1982).
29 - 30. maj - XIV sjednica CK SK Srbije. Dobrica Cosic na sjednici CK SK Srbije izjavio da se na Kosovu vrsi teror nad Srbima i da kosovske vlasti nista ne cine da bi to sprijecile, kritikuje polozaj Srbije u SFRJ. Historicar Jovan Marjanovic kritikuje stvaranje "vjestackih nacija" aludirajuci na proglasavanje Muslimana nacijom. CK se ogradio od ovih stavova, a ovaj dogadaj oznacio je pocetak Cosicevog disidentstva. On i Marjanovic su kasnije iskljuceni iz CK.
30. maj - Velike demonstracije u Parizu, De Gaulle raspustio parlament - raspisivanjem novih izbora okoncana prijetnja revolucije u Francuskoj.
30. maj - U Njemackoj doneseni Vanredni zakoni (Notstandgesetze), cime su okoncana specijalna ovlascenja Saveznickih sila iz 1949. (nemirni studenti se protivili njihovom donosenju).
proljece - Jaka proljecna susa u Jugoslaviji i okolnim zemljama - smanjeni prinosi u poljoprivredi.
2. juni - Uvecer nemiri izmedu brigadista i studenata u blizini Studentskog grada u Beogradu, milicija intervenise.
3. juni - Studentske demonstracije 1968. u Jugoslaviji: Studenti krenuli u stari dio Beograda, milicija ih presrece kod nadvoznjaka i prebija; Rezolucija studentskih demonstracija: protiv socijalne nejednakosti, nezaposlenosti, birokratije i loseg stanja na univerzitetu.
3. juni - Radikalna feministkinja Valerie Solanas upucala i ranila Andy Warhola.
4. juni - Studenti u grupicama dolaze do svojih fakulteta sirom Beograda, pocinje strajk, srediste je na Filozofskom fakultetu. Medu opcim zahtjevima su: nezadovoljstvo zbog nejednakosti, nezaposlenosti, ometanja demokracije i samoupravljanja, zahtjevaju se demokratizacija i slobode. Univerzitet preimenovan u "Crveni univerzitet Karl Marx". Stevo Zigon igra monolog iz drame "Dantonova smrt".
4. juni - Predsjednistvo konferencije Saveza studenata Jugoslavije podrzava vecinu zahtjeva studenata i osuduje brutalnost milicije i pisanje stampe (studente podrzavaju i Predsjednistvo i IK CK SK Srbije, ali zahtjevi "samo demokratskim putem").
5. juni - Atentat na Roberta Kennedyja, americkog senatora i kandidata na stranackim izborima za predsjednicku trku (umro rano sljedeceg dana).
9. juni - Tito u TV obracanju daje za pravo studentima, kraj protesta; Donesene "Smjernice" Predsjednistva i IK CK SKJ o najvaznijim zadacima SK u razvijanju sistema drustveno-ekonomskih i politickih odnosa (bez efekta).
5 - 10. juni - U Italiji Evropsko prvenstvo u nogometu 1968.: 1. Italija, 2. Jugoslavija 3. Engleska. Finale Italija-Jugoslavija je igrano 8. 6. (1:1) i opet 10. 6. (2:0).
23 i 30. juni - Parlamentarni izbori u Francuskoj - degolisticka Unija demokrata za Republiku odnijela ubjedljivu pobedu.
juni - Sesti kongres jugoslavenskih sindikata u Beogradu.
17. juli - Revolucija 17. jula - iracki ogranak partije Baas dolazi na vlast, Saddam Hussein postaje potpredsjednik Iraka.
8. august - Richard Nixon nominovan od republikanaca za predsjednicke izbore.
9 - 11. august - Tito u posjeti Pragu.
15. august - Rumunski lideri u posjeti Pragu.
20/21. august - Invazija Varsavskog pakta na Cehoslovacku: trupe Varsavskog pakta (osim Rumunije) usle u Cehoslovacku (Jugoslavija osuduje intervenciju, podignuta borbena gotovost).
24. august - Francuska detonirala svoju prvu hidrogensku bombu.
31. august - 1. septembar - Dva snazna potresa u istocnom Iranu, vise hiljada mrtvih.
12. septembar - Albanija zbog invazije na Cehoslovacku napusta Varsavski pakt (ne ucestvuje aktivno jos od 1962).
14. septembar - Objavljena "Zagrebacka Biblija", prvi hrvatski prijevod Biblije stampan u Hrvatskoj.
26. septembar - Takozvana Breznjevljeva doktrina dopusta drzavama Varsavskog pakta tek ogranicen suverenitet.
30. septembar - Boeing 747 predstavljen javnosti (prvi let sljedeceg februara).
1. oktobar - Otvorena zeljeznicka pruga Sarajevo - Ploce (dogodine elektrificirana).
11. oktobar - Lansiran Apollo 7, prvi sa posadom.
12. oktobar - Ekvatorijalna Gvineja nezavisna od Spanije.
12 - 27. oktobar - XIX Olimpijske igre u Meksiku. Prije svega zbog nadmorske visine na kojima su se odvijale (2240 metara), postignuta su cak 34 svjetska rekorda. Ucinak Jugoslavije: tri zlatne medalje (Miroslav Cerar, Durdica Bjedov i vaterpolisti), tri srebrne (Durdica Bjedov, rvac Stevan Horvat i kosarkasi) i dve bronzane (bokser Zvonimir Vujin i hrvac Branislav Simic).
20. oktobar - Jacqueline Kennedy, udovica ubijenog americkog predsjednika J. F. Kennedyja, udala se za grckog multimilijardera i brodovlasnika Onazisa.
29. oktobar - Na drazbi u pariskom hotelu Drouot za 885 njemackih maraka prodan je pramen kose Napoleona Bonapartea koji mu je 1815. na Elbi odrezao sluga.
3. novembar - Razoran zemljotres pogodio Bar u Crnoj Gori.
5. novembar - U SAD je republikanski kandidat Richard Milhous Nixon pobjedio na predsjednickim izborima. Na izborima za predstavnicki dom i senat vecinu su osvojili demokrati. Nixon je uspio pribliziti SAD Kini i SSSR-u te okoncati vijetnamski rat.
6. novembar - Poceli mirovni pregovori SAD i Vijetnama u Parizu.
7. novembar - Jugoslavija druga na 18. sahovskoj olimpijadi u svicarskom Luganu (SSSR prvi).
12. novembar - Osnovan Fakultet politickih nauka u Beogradu.
22. novembar - Izdat The Beatles (album) (poznat i kao "Bijeli album").
25. novembar - Plovidbu zavrsava znameniti britanski putnicki brod "Queen Elizabeth" da bi 1970. bio otegljen u Hong Kong i posluzio kao ploveci univerzitet, ali ne zadugo, jer je vec 9. januara 1972. izgorio.
novembar - Sesti kongres SK Srbije, partija ima novo rukovodstvo - Marko Nikezic predsjednik (ranije savezni sekretar inostranih poslova), Latinka Perovic sekretarica. Pocetak "liberalne" ere u SKSr. Naglasava se industrijski razvoj, modernizacija, trziste, nemijesanje u poslove drugih republika.
27. novembar - U Pristini odrzane demonstracije na kojima su studenti albanske nacionalnosti trazili da Kosovo postane republika u okviru SFRJ; demonstracije i u Urosevcu, Gnjilanu, Podujevu, kao i zapadnoj Makedoniji. Razbijaju se izlozi i prevrcu automobili, poginuo jedan demonstrant, povrijedeno 10 pripadnika snaga reda.
28. novembar - Tenkovi i jedinice JNA sprjecavaju demonstracije za albanski Dan zastave.
2. decembar - CK SKJ podrzao PK SK Kosova i Metohije i CK SK Srbije, ukljucujuci aktivnosti protiv izgreda u novembru.
22. decembar - Mao Tse-tung smatra da bi obrazovana urbana omladina u Kini trebala biti reedukovana na selu - pocetak pokreta "Gore u planine i dole u sela".
24. decembar - Apollo 8 u orbiti oko Mjeseca: posada (Borman, Lovell, Anders) su prvi ljudi koji vide drugu stranu naseg satelita.
26. decembar - Amandmani VII-XIX na Ustav SFRJ - dalje suzavanje saveznih ovlastenja. Autonomne pokrajine (sada "Socijalisticke A. P.") su konstitutivni elementi federacije i imaju svoj Vrhovni sud i ustavne zakone. Naziv "Kosovo i Metohija" skracen u "Kosovo".

Za vise informacija, pogledajte Wikipedia.org...