HIV

Ang Human immunodeficiency virus (HIV) ay isang lentivirus (na kasapi ng pamilyang retrovirus) na nagsasanhi ng acquired immunodeficiency syndrome (AIDS o nakukuhang kakulangan ng immunong sindroma),. Ang AIDS ay isang kondisyon sa mga tao kung saan ang patuloy ng pagkabigo o paghina ng sistemang immuno ay pumapayag sa mga nakapanganganib sa buhay na mga oportunistikong mga impeksiyon na manaig. Ang impeksiyon ng HIV ay nangyayari sa pamamagitan ng paglipat ng dugo, semilya, pluido ng puke, bagong paglabas(pre-ejaculate) sa mga lalake, o gatas ng suso sa mga mga babae. Sa loob ng mga pluidong, ang HIV ay umiiral bilang malayang mga partikulong virus at virus sa loob ng impektadong selulang puting dugo. Ang apat na pangunahing mga ruta ng transmisyon(pagpasa) ang hindi ligtas na pakikipagtalik, kontaminadong karayom na itinurok sa isang impektadong indibidwal, sa gatas ng suso ng ina at pagpasa mula sa impektadong ina sa kanyang sanggol na ipinanganak. Ang pagsala(screening) sa mga produktong dugo para sa HIV ay malaking nakabawas o nag-alis ng pagpasa sa pamamagitan ng mga pagsasalin ng dugo o mga impektadong produktong dugo sa mga papaunlad na bansa. Ang impeksiyon ng HIV sa mga tao ay itinuturing na isang pandemiko ng Pandaigdigang Organisasyon ng Kalusugan (World Health Organization o WHO). Gayunpaman, ang pagkawalang bahala sa HIV ay gumagampan ng mahalagang papel sa panganib ng HIV. Mula sa pagkakatuklas nito noong 1981 hanggang 2006, ang AIDS ay pumatay ng higit sa 25 milyong katao sa buong mundo. Ang HIV ay humahawa sa mga 0.6% ng populasyon ng mundo. Noong 2009, ang AIDS ay pumatay ng mga tinatayang 1.9 milyong mga katao na mas mababa sa kasukdulang pandaigdigang 2.1 milyon noong 2004. Ang tinatayang mga 260,000 bata ay namatay sa AIDS noong 2009. Ang hindi pantay na bilang ng mga kamatayan na sanhi ng AIDS ay nangyayari sa Sub-Saharan Aprika na nagpapaantala ng paglagong ekonomiko at nagpapalala ng bigat ng kahirapan sa mga bansang ito. Tinatayang ang 22.5 milyong mga katao o 68% ng kabuuang pandaigdigang kaso ng HIV ay nakatira sa sub-Saharan Aprika na tirahan rin ng 90% ng pandaigdigang 16.6 milyong mga bata na naulila ng HIV. Ang paggamot gamit ang drogang antiretroviral ay nagpapabawas ng rate ng kamatayan at at mga karamdaman sa impeksiyong HIV. Bagaman ang mga gamot na antiretroviral ay hindi pa pangkalahatang makukuha(available), ang pagpapalawig ng mga programang terapiyang antiretroviral mula 2004 ay tumulong sa pagbabaligtad ng mga kamatayang sanhi ng AIDS at mga bagong impeksiyon sa maraming mga bahagi ng mundo. Ang pinatinding kamalayan at mga paraang pang-iwas gayundin ang natural na takbo ng epidemiko ay gumampan rin ng papel. Gayunpaman, ang tinatayang 2.6 milyong katao ay bagong nahawaan noong 2009.