KPZR

Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (KPZR, ros. Коммунистическая партия Советского Союза – КПСС) – ostatnia nazwa założonej w 1903 partii komunistycznej, rządzącej w RFSRR i ZSRR od 1917 do 1991 (1903-1912 SDPRR, Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji, frakcja bolszewików; 1912-1918 SDPRR(b), Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (bolszewików); 1918-1925 RPK(b), Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików); 1925-1952 WKP(b), Wszechzwiązkowa Partia Komunistyczna (bolszewików)). Formalnie centralną instancją partii był Komitet Centralny (KC), największą zaś realną władzę posiadało jego Biuro Polityczne i Sekretariat Komitetu Centralnego na czele z sekretarzem generalnym. Generalny sekretarz KC był przywódcą całej partii. Sekretariatowi KC podlegały wydziały Komitetu Centralnego, oparte na zasadzie funkcjonalnej i pełniące funkcje ministerstw. W okresie istnienia ZSRR partia miała też swoje republikańskie sekcje (komunistyczne partie republik związkowych ZSRR) z wyjątkiem (do 1990) Rosji. Kontrolowała też większość innych partii komunistycznych na świecie, zarówno formalnie poprzez organizacje międzynarodowe (np. Komintern, Kominform), jak i nieformalnie w wyniku faktycznego zwierzchnictwa ZSRR nad częścią z państw oraz sponsorowania i utrzymywania kontaktów w pozostałych przez Wydział Zagraniczny Komitetu Centralnego i radziecki wywiad (INO NKWD i GRU).