Katedra

Katedra, kościół katedralny, kościół biskupi (łac. ecclesia cathedralis, z gr. , kathedra - krzesło, siedziba) – główny kościół biskupa diecezjalnego, arcybiskupa (archikatedra) lub patriarchy (kościół patriarchalny), w którym głosi on doktrynę katolicką. Termin stosuje się także do konkatedr i prokatedr. Niekiedy swobodnie jako określenie głównego kościoła miejskiego – nie zawsze jednak największy i najpiękniejszy kościół danej diecezji jest zarazem jej kościołem katedralnym, choćby w przypadku diecezji rzymskiej Bazylika św. Piotra znacznie przewyższa rozmiarami Bazylikę Laterańską. W historii sztuki i kultury utarło się, by ogólnie nazywać katedrami wielkie kościoły romańskie i gotyckie, niekoniecznie stanowiące katedry we właściwym sensie. W katedrze znajduje się tron biskupi, z którego biskup zwraca się do wiernych. Katedrą nazywa się także podwyższenie, na którym ten tron się znajduje. Od greckiej nazwy krzesła biskupiego pochodzi sam termin "katedra", podobnie jak nazwa pulpitu wykładowcy czy też jednostki administracyjnej uczelni. Nazwa "katedra" w odniesieniu do kościoła biskupiego rozpowszechniła się w X wieku – przedtem stosowano terminy ecclesia matrix i ecclesia mater. Dopiero w konsekwencji przyjęto termin "tron" na określenie katedry w dawniejszym znaczeniu. Kościół katedralny i tron biskupi od początków dziejów Kościoła stanowią symbol autorytetu biskupa, co widoczne jest także w zwrocie nauczanie ex cathedra. Funkcje katedry jako symbolu władzy biskupiej rozpatrywali już Ojcowie Kościoła: św. Cyprian [De Unitate 4; 6] widział w katedrze symbol autorytetu biskupiego i jedności Kościoła lokalnego. Św. Augustyn tłumaczył usytuowanie katedry w absydzie potrzebą rozpoznawalności biskupa wśród wiernych oraz obowiązkiem czuwania, który nad nim ciąży [Enarratio in Ps. 126; Sermo 91,5].