Katorga (
ros. Каторга, z
greckiego κάτεργον keteirgon zmuszać) – ciężka praca fizyczna, często ponad ludzkie siły. Katorga była często karą dla osób, represjonowanych z przyczyn politycznych w
Rosji. Zgodnie z rosyjskim
kodeksem karnym z 1847 roku,
zesłanie i katorga były karami powszechnie wymierzanymi uczestnikom zrywów narodowościowych i wyzwoleńczych. Po dojściu do władzy
bolszewików zesłanie i katorgę zastąpiły
zsyłki i łagry
Gułagu.