Mamelucy (
arab. mamlūk – niewolnik) – niewolnicy państwowi, nie wyznający pierwotnie
islamu (na ogół
pogańscy, niekiedy
chrześcijańscy) i pochodzący spoza państw islamskich. Kupowani byli przez muzułmańskich władców i sprowadzani do ich władztw, nawracani na islam i szkoleni w walce, w celu uformowania z nich doborowych oddziałów wojskowych. Niekiedy, zwłaszcza na początku istnienia instytucji w
kalifacie Abbasydów, ale i w
egipskim sułtanacie mameluków, mamelukami zostawali również jeńcy wojenni.