Het
rationalisme is een filosofische stroming die vertrekt van de idee dat de
rede de enige of voornaamste bron van kennis is. De werkelijkheid bevat volgens rationalisten een inherente redelijke en logische structuur die vanwege dit feit ook direct door het verstand gelezen kan worden zonder enige tussenkomst van iets anders dan het denken zelf. Dit in tegenstelling tot stelsels die voornamelijk op openbaring of traditie gebaseerd zijn of tot stelsels die de ervaring aanduiden als voornaamste kennisbron (
empirisme). De stroming gedijde vooral in de 17e eeuw op het vaste land, voornamelijk in
Frankrijk en
Duitsland, terwijl zijn tegenstander, het empirisme, vooral populair was in
Groot-Brittannië. De grote namen binnen het rationalisme zijn
René Descartes,
Baruch de Spinoza en
Gottfried Leibniz. Een tweede generatie rationalisten bestond uit
Arnold Geulincx,
Nicolas Malebranche en
Christian Wolff.