Ascetyzm,
asceza (
askezis – pierwotnie "ćwiczenie, trening" ) – praktykowanie dobrowolnego wyrzeczenia się pewnych dóbr, wartości i aktywności życiowych w celu osiągnięcia świętości, czystości i doskonałości
duchowej i zbawienia. Potocznie ascetyzm kojarzy się z ograniczeniem doświadczania przyjemności oraz zaspokajania
potrzeb cielesnych, jak jedzenie czy
sen, a także z dyscypliną wewnętrzną. Ludzi praktykujących zewnętrzne formy ascezy nazywa się
ascetami. Uznaje się, że ascetyzm rozwinął się wraz ze zróżnicowaniem pojmowania struktur świata i sił działających w świecie. Motywem podejmowania go jest przekonanie, że natura ludzka i świat są w relacji antagonistycznej, i że duch poprzez odpowiedni wysiłek ma przezwyciężyć dominację świata materialnego. W chrześcijaństwie współczesnym zasadniczo porzucono ascezę polegającą na samoudręczaniu się lub poniżaniu na rzecz tzw.
ascezy wewnątrzświatowej. Praktyki polegające na samoudręczeniu obecne są nadal w innych religiach.