etnisch nationalisme

Etnisch nationalisme of volksnationalisme gaat uit van een bestaande volksgemeenschap - een ethnos - waarbinnen door moderne politieke emancipatie (het streven naar) een staatsgemeenschap kan ontstaan. Het onderscheidt zich daarmee van het staatsnationalisme dat, andersom, uitgaat van een bestaande of geprojecteerde staatsgemeenschap en daarbinnen meerdere etniciteiten  naar een homogeen beeld van één natie modelleert. In dat laatste geval is sprake van etnische uitwissing en, in erge gevallen, zelfs van etnocide. De begrippen ethnos (volk) en natie( staatsgemeenschap) dienen daarom voor een goed begrip onderscheiden te worden. In ontwikkeling volgen ze op elkaar, maar een mislukte natievorming kan weer terugvallen op afzonderlijke etniciteiten. In het Engels is het onderscheid etnisch-nationaal niet gebruikelijk en is 'nation' de term voor beide begrippen, wat, overgenomen in verengelst Nederlands, verwarring schept. Waar etnisch nationalisme in een extreme vorm niet aan etniciteit of volk, maar primair aan ras wordt verbonden, vervormt het tot racistisch nationalisme. Ook hier werd in Engels taalgebruik geen terminologisch onderscheid gemaakt zoals men kan zien aan het synonieme gebruik van 'race' en 'nation' in de (oudere) Engelse literatuur over dit onderwerp.