historical

Historija je nauka koja proučava prošlost. Kao društvena nauka, historija je učenje i tumačenje činjenica o ljudskim zajednicama. Riječ potiče od grčke riječi "ιστορία" (historia), koja znači učenje ili znanje kroz priču, pripovijedanje. Encyclopædia Britannica 1911. godine napominje da je "historija u širem smislu... sve što se je dogodilo, ne samo sve pojave ljudskog života, nego i od prirodnog svijeta također. Historija obuhvata sve što se mijenja, i kada se uzme u obzir da je savremena nauka dokazala da ništa nije statično, onda cijeli svijet ima svoju historiju."

Tungkol ito sa "kasaysayan" bilang sa nakaraan. Para sa kuwentong makabuluhan, pumunta sa Salaysay. Tumuturo rito ang historya. Para sa istorya, pumunta sa Kuwento.

Ang kasaysayan o historya ay ginagamit bilang isang pangkalahatang katawagan para sa impormasyon tungkol sa nakaraan, katulad ng "heolohikang kasaysayan ng daigdig". Kapag ginagamit bilang pangalan ng isang pinagaaralang larangan, tinutukoy ng kasaysayan ang pag-aaral at pagpapaliwanag ng mga nakatalang lipunan ng tao, mga panayam (binigkas na kasaysayan), at arkeolohiya. Maaaring mga ibang paraan ang karaniwang ginagawa sa ilang panahon kaysa sa iba, at may mga uso ang pag-aaral sa kasaysayan (tignan historiograpiya). Tinatawag na bago ang kasaysayan ang mga pangyayaring bago Kadalasang sinasabi na nababalutan ng kaalaman sa kasaysayan ang parehong kaalaman sa nakaraang pangyayari at maka-kasaysayang pag-iisip na kasanayan, dahil:

1. Nakatutulong sa paghahanda para sa hinaharap.
2. Nakatutulong upang malinang ating kasanayan at kaasalan.
3. Nakatutulong upang malutas o lutasin ang kasalukuyang suliranin.
4. Nalilinang ang pakikipagkapwa.
5. Nakakatulong sa pag-intindi sa kasalukuyan.

Istorija ( – žinios, paremtos tyrimu, aprašymu, pasakojimu), dabartine prasme suvokiama

1. kaip bet kokios pasakojimo bruožu turincios dabarties žinios apie praeiti (neretai tapatinama su pacia praeitimi),
2. kaip mokslo kryptis, nagrinejanti bei interpretuojanti (kitu autoriu teigimu, reprezentuojanti) dokumentuota žmonijos praeiti.