kategoria

Kategoria (z gr. kategorein – orzekać) – podstawowy zbiór przedmiotów; element wyczerpującego podziału wszystkich bytów na najbardziej ogólne gatunki i rodzaje. Termin został utworzony przez Arystotelesa, który wyróżnił dziesięć kategorii: kategorię substancji i dziewięć kategorii przypadłościowych. Podziału tego dokonał na drodze rozróżnienia między podmiotem zdania (którymi jest substancja) a jego orzeczeniem (którymi są kategorie przypadłościowe) i analizy orzeczeń greckich, która doprowadziła do powstania listy kategorii przypadłościowych. Współcześnie Arystotlesowskiego podziału kategorii nie uznaje się przeważnie ani za wyczerpujący i spójny, ani za zgodny z naturą języka, dał on jednak podstawy do dalszych analiz pojęcia kategorii. Arystoteles wyróżnił następujące kategorie:

• Substancja (substancja konkretna, "coś") – np. ta oto książka
• Kategorie przypadłościowe:

1. ilość – np. mały
2. jakość – np. czerwony
3. stosunek (relacja) – np. jest mniejszy
4. miejsce – np. Mandżurii
5. czas – np. wczoraj
6. położenie – np. stoi
7. posiadanie – np. jest ubrany
8. działanie – np. chodzi
9. doznawanie – np. jest mu zimno