Ojczyzna – termin o dwojakim znaczeniu, odnoszącym się do
przestrzeni istotnej dla pojedynczego człowieka (jednostki) bądź zbiorowości (
narodu), wyznaczone zwłaszcza miejscem urodzenia tych osób, ich zamieszkiwaniem przez istotną część życia, czy miejscem
pochodzenia ich
przodków bądź
rodziny. Na podstawie teorii
Stanisława Ossowskiego wyróżnia się
ojczyznę prywatną i
ojczyznę ideologiczną. Pierwszą z nich jest przestrzeń wyznaczona miejscem urodzenia czy zamieszkiwania pojedynczego człowieka, druga – wspólnym terytorium
narodowym. W myśl tych założeń ludzie należący do jednego narodu mogą mieć różne
ojczyzny prywatne, wspólna jest dla nich natomiast
ojczyzna ideologiczna. Członkowie danego narodu mogą mieć jednak różne koncepcje ojczyzny ideologicznej oraz w różnoraki sposób artykułować swą przynależność do danej wspólnoty narodowej.