spine

Sa anatomiya ng tao, ang gulugod o butong panlikod o kolumnang pangbertebrado ay isang kolumna na binubuo ng 24 na mga nag-aartikulang mga bertebra at 9 na magkakadugtong na bertebra sa sakrum at kosiks (coccyx). Ito ay matatagpuan sa likurang (dorsal) bahagi ng torso(punong-katawan) na inihihiwalay ng mga diskong inbertebral. Ibinabahay nito ang kordong espinal sa kanal na espinal nito. Kilala rin ang gulugod bilang balugbog, o tayudtod (huwag ikalito sa taludtod). Tinatawag na kuyukot ang dulo ng bertebrang nasa may puwitan.