tetrapoda

Ang superklaseng tetrapoda (Sinaunang Griyego τετραπόδηs tetrapodēs, "may apat na paa"), o in semi-anglisadong anyo na tetrapods ay bumubuo ng lahat ng mga inapo(descendants) ng unang may apat na biyas(limb) na mga bertebrata na lumitaw mula sa mga kapaligirang akwatiko upang i-kolonisa ang lupain. Ang pangkat na ito ay kinabibilangan ng mga nabubuhay at enkstinkt na mga ampibyan, mga reptilya, mga ibon at mga mamalya. May kaunting ebidensiya na ang anumang mga pinaka-unang tetrapoda ay nakagagalaw sa lupain dahil ang kanilang mga biyas ay hindi makahahawak sa mga gitnangseksiyon ng mga ito papalayo sa lupain at ang mga mga alam na mga bakas ng daan ay hindi nagpapakitang kinaladkad ng mga ito ang mga tiyan nito sa iba't ibang mga lugar. Ipinagpapalagay na ang mga bakas na ito ay ginawa ng mga hayop na naglalakad sa ilalim sa mababaw na tubig. Ang mga ampibyan ngayon ay nananatiling semi-akwatiko na namumuhay ng unang yugto ng kanilang buhay bilang tulad ng isdang mga butete. Ang ilang mga pangkat ng mga tetrapoda gaya ng mga ahas at cetacean ay nawalan ng ilan o lahat ng mga biyas. Marami sa mga tetrapod ay nagbalik na semi-akwatiko o sa kaso ng mga cetacean ay buong mga pamumuhay na akwatiko. Ang mga tetrapod ay nag-ebolb mula sa mga mga isdang may lobong palikpik mga 395 milyong taon ang nakakalipas sa panahong Deboniyano. Ang mga spesipikong mga akwatikong ninuno ng mga tetrapod at ang proseso na ang kolonisasyon ng lupain ay nangyari ay nanatiling hindi maliwanag at mga sakop ng aktibong pananaliksik at debate sa mga paleontologo sa kasalukuyan. Mayroon din debate kung paanong angkop na uriin ang mga pangkat sa loob ng mga tetrapoda. Ang tradisyonal na klasipikasyong biolohikal ay nagsasama ng mga linya ng liping henetiko na may mga yugto ng ebolusyon. Sa pakikitungong ito halimbawa, ang lahat ng sinaunang tetrapoda ay mga ampibyan dahil ang mga ito ay tulad ng ampibyan sa lebel ng mga ito ng ebolusyon. Tulad ng mga ibon na nag-ebolb mula sa mga dinosauro ay inilalarawan bilang isang hiwalay na pangkat mula dito dahil ang mga ito ay kumakatawan ng isang natatanging bagong uri ng anyong pisikal at katungkulan. Gayunpaman, sa mga kamakailang dekada, ang striktong kladista ay tumaas na nangatwiran na ang tanging balidong sistema ng klasipikasyon ay tanging sa pamamagitan ng linya ng lipi. Sa pakikitungong halimbawa, ang mga sinaunang tetrapod sa kabilang ng buong mukha at gumampang tulad ng mga ampibyan ay naghati na sa maraming mga pangkat. May ilang mga tagong linya na agad na naging ekstinkt gayundin ang mga nanguna sa mga hinaharap na tunay na mga ampibyano at proto-reptilya. Gayundin, ang mga dinosauro at ibon ay hindi mga pangkat na magkasalungat sa bawat isa kundi bagkus ay ang mga ibon ay isang pang-ilalim na uri ng mga dinosauro.