Traktat – tekst naukowy w formie rozbudowanej
rozprawy, zazwyczaj bardzo obszernej. Traktaty podejmują tematykę podstawową dla danej dziedziny wiedzy, grupując i rozważając jej najważniejsze problemy. Słowo "traktat" występuje często w tytułach dzieł filozoficznych o takim charakterze (np.
Traktat teologiczno-polityczny Barucha Spinozy,
Traktat logiczno-filozoficzny Ludwiga Wittgensteina). We współczesnej kulturze naukowej i filozoficznej traktaty zostały wyparte niemal całkowicie przez formy mniej monumentalne.